آموزش (فقه)آموزش به عمل یاد دادن (تعلیم) و یاد گرفتن (تعلّم) می گویند که از آن در باب‌هاى: اجتهاد و تقلید، صلات، زکات، تجارت، اجاره، نکاح و دیات به مناسبت سخن رفته است. ۱ - احکام آموزشآموزش داراى احکام پنجگانه تکلیفى ذیل است: ۱.۱ - آموزش واجبیاد گرفتن مسائل و احکام اصول دین، مانند: توحید، نبوّت و امامت، و فروع دین، مانند: نماز، روزه، حج، زکات و خمس که دانستن آن‌ها لازم مى‌باشد، واجب است. همچنین آموختن علم فقه تا رسیدن به مقام فقاهت براى قضاوت کردن و فتوا دادن و نیز یاد گرفتن علم اصول دین (معارف الهی) براى دفع شبهات و نجات مؤمنان از گمراهى، واجب کفایی است. یاد دادن علوم یاد شده نیز بر عالمان آن‌ها واجب کفایی ( وجوب کفایی) است، [۲]
سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۱،ص۱۱ و ج۲،ص۶۲۰ و۶۲۱،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه. ق)
و در صورتى که علم، منحصر به یک شخص باشد، آموزش بر او واجب عینی مى‌شود ( وجوب عینی).۱.۲ - آموزش حرامیاد دادن و یاد گرفتن علوم باطل و گمراه کننده همچون: سحر، کهانت ، شعبده، و غنا، کتاب‌هاى گمراه کننده ( کتب ضالّه)، و صنعت‌هاى حرام مانند: چگونگى ساختن آلات لهو و قمار ( آلات قمار) و درست کردن مشروبات الکلی حرام است. ۱.۳ - آموزش مستحبیاد دادن و یاد گرفتن علوم دینى مانند: علم قرآن و علم مبدأ و معاد، افزون بر مقدار واجب، مستحب است. همچنین یاد دادن احکام حلال و حرام به فرزندان در هفت سالگى و نیز شنا، تیراندازی و شعر ابو طالب به آنان، ریسندگى به زنان، نماز به کودک در شش یا هفت سالگى و یاد گرفتن ا حکام تجارت پیش از اقدام به آن و زبان عربى مستحب است. ۱.۴ - آموزش مکروهیاد دادن و یاد گرفتن علومى مانند: علم اشعار، انساب و حوادث گذشته که دانستن یا ندانستن آن‌ها سود و زیانى ندارد، مکروه است، امّا یاد گرفتن این علوم براى کسب درآمد حلال، مباح است. ۱.۵ - آموزش مباحیاد دادن و یاد گرفتن علومى مانند: ریاضیات، پزشکی، کشاورزی که شریعت از آن‌ها نهی نکرده و انسان در زندگى فردى و اجتماعى بدان نیازمند است، مباح است. [۱۷]
المنسوب الی الرضا علیه السّلام،فقه الرضا،ج۱،ص۳۰۱،قم،مؤسسة آل البیت علیهم السّلام،قم،۱۴۰۶(ه. ق)
[۱۸]
سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۲،ص۳۰۸،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه. ق)
۲ - احکام مرتبط باعنوان آموزشگوشت حیوان شکار شده به وسیله سگى که بدین منظور آموزش دیده، حلال است. گرفتن مزد براى یاد دادن علوم واجب جایز نیست و براى یاد دادن علوم مستحب جایز است. [۲۰]
سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى،العروة الوثقى،ج۲،ص۶۲۰ و۶۲۱،مؤسسه اعلمى،بيروت،۱۴۰۹ (ه. ق)
همچنین گرفتن و دادن مزد براى یاد دادن و یاد گرفتن علوم حرام، باطل و حرام است. نیز یاد دادن قرآن به شرط گرفتن مزد، مکروه است. مهریه قرار دادن آموزش علوم مباح مانند: یاد دادن قرآن و آموختن صنعتى جایز است.آموزگار اگر دانش‌آموز را براى یاد دادن بزند و دانش‌آموز بر اثر آن آسیبى ببیند یا بمیرد، ضامن است. [۲۵]
محمد رضا گلپايگانى،مجمع المسائل (فارسى)،ج۳،ص۲۶۷،دار القرآن الكريم،قم،۱۴۰۹ (ه. ق)
۳ - آداب آموزششایسته است آموزگار در یاد دادن و تأدیب دانش‌آموزان برابرى و مساوات را رعایت کند و برخى را بر برخى برترى ندهد. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۱۵۸. رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | علم آموزی
|